De Haven....??

Het gebeurt elk jaar wel een paar keer: bezoekers die wat onzeker in de winkel komen en vragen: "Mevrouw, waar is de Haven?"
(Ook wel eens iemand die vroeg, waar is het centrum, maar meer centrum dan Markt 1 - ons adres - is er helaas niet...)

Tja, die haven van Arnemuiden.....
Als je dit ziet en je hebt verwachtingen van Volendam, of Urk-proporties, dan valt dit wel een beetje tegen:

De Arnemuidse vissersvloot is nergens te bekennen (moet je naar Vlissingen), en van de woeste baren is niet meer over dan een doodlopend kanaal. Maar als je wat meer over de geschiedenis van onze stad (!) weet, zie je veel meer van het rijke verleden dan zo op het eerste gezicht te zien lijkt.

Op deze oude kaart van Zeeland is duidelijk te zien dat het landschap door de eeuwen heen nogal is veranderd. Walcheren is hier nog een écht eiland en Arnemuiden ligt aan de oostzijde. In 1223 wordt er melding gemaakt in geschreven bronnen van Armuyden, maar deze nederzetting wordt tot twee keer toe verzwolgen door overstromingen. 

Rond het jaar 1462 werd het huidige Arnemuiden gesticht. Nieuw-Arnemuiden lag gunstig en had een goede rede waar grote schepen makkelijk aan konden leggen, de haven groeide uit tot een van de belangrijkste Zeeuwse havens van de 15de en 16de eeuw. De koopvaardijschepen lagen soms rijen dik voor de kust. In 1496 lagen er 135 schepen op de rede van Arnemuiden. Die begeleidden de Spaanse prinses Johanna, die in Lier ging trouwen met Filips de Schone. In 1522 werd keizer Karel V uit Engeland opgehaald. Maar liefst 150 schepen vertrokken daarvoor vanuit Arnemuiden. In een jaar als 1570 deed een groot aantal handelsschepen de haven aan, waaronder alleen al 400 zoutschepen. Er verbleven veel vreemdelingen in de havenstad; er waren meer herbergen dan in Middelburg. Deze vreemdelingen hadden allerlei handelswaar bij zich uit verre streken. Bij archeologische onderzoeken vindt men daar soms nog iets van terug. De handel legde Arnemuiden geen windeieren. In 1505 werd begonnen met de bouw van de aan Sint-Maarten gewijde grote kruiskerk en ook andere bijzondere gebouwen verrezen in die tijd van welvaart.

Arnemuiden koos in de 80-jarige oorlog de zijde van Willem van Oranje, en dat werd door de Spanjaarden niet in dank afgenomen. Arnemuiden werd verwoest op 8 mei 1572, verbrand en de bewoners gedood en daarvan vinden we nog stille getuigen...

(uit mijn eigen tuintje.....doorsnee van deze kanonskogels is ca. 10-15 cm)

Willem kon de steun gelukkig wel waarderen en gaf in 1574 Arnemuiden stadsrechten waarna het weer werd opgebouwd om te proberen de welvaart weer terug te brengen. Meer over de geschiedenis van Arnemuiden vind je hier of bij de Historische Vereniging Arnemuiden. Je kunt het schilderij van Willem van Oranje ook terugzien in het museum in de Langstraat, op steenworpafstand van onze winkel.

In ons museum hangt een groot panorama-schilderij met een voorstelling van Arnemuiden uit die tijd. Het is echt de moeite waard om daar eens een poosje voor te staan en te letten op alle kleine details!

Overigens duikt in 1574 ook Kenau Hasselaar voor een paar jaar op in onze stad! Ze houdt het niet heel lang uit, ze verdwijnt na enkele jaren naar Leiden om daarna weer terug te keren naar Haarlem.

Helaas komt de welvarende tijd niet meer terug want de verzanding van de haven zet in en langzaam slibt het open water dicht. In het museum kun je nu een animatie van deze verzanding terugzien, waarbij je op het beeldscherm de verschillende fases kunt bekijken:

Uit deze tijd zijn toch wel bijzondere archeologische vondsten gedaan, zoals dit Pelgrimsinsigne. 

In het Uusje van Eine (= deel van het museum) kun je een oud keldergewelf bezoeken, waar unieke fragmenten zijn gevonden van Moorse vloertegels, hier lees je er meer over.

Wil je meer weten over de geschiedenis van Arnemuiden, hoe het verder ging na de vergevorderde verzanding, over de zoutketen, de streekdracht, de visserij, de archeologische vondsten, de armoede en rijkdom, dan raad ik je écht aan om het Museum te bezoeken! Je vindt het er allemaal terug.

Het museum bestaat uit twee delen: het voormalige Stadhuis (tegenwoordig horen we bij de Gemeente Middelburg), waar je o.a. taferelen kunt zien uit het verleden.

Hele oude gereedschappen van Juwelier Minderhoud, waarmee o.a. de streekdracht krullen werden gemaakt.

Uiteraard veel aandacht voor de visserij.

En in het museum hangt ook een prachtige quilt van Mineke Janse, vol met oude stoffen en taferelen met als thema de Visleurders en Visleursters van Arnemuiden. De quilt is een verhaal op zich! 

Het andere deel van het museum bevindt zich aan de overkant van de straat, het Uusje van Eine:

Ga 100 jaar terug in de tijd in dit arbeidershuisje, je vindt er van alles van "vroeger", elk hoekje, elke kast, elk kamertje, elk tafereeltje is een ontdekking! 

Dit vind ik zo leuk (tja, ik heb jaren als wijkverpleegkundige op het consultatieburo gewerkt, vandaar)!

Het museum wordt helemaal gerund door enthousiaste vrijwilligers, die je van alles kunnen vertellen over alles wat je ziet in het museum. Let wel op: het museum is maar beperkt open! Vanaf begin mei tot eind oktober op woensdagmiddag en zaterdagmiddag van 13.00 - 17.00 uur.

Meer informatie vind je op de Website van het Museum.

Website van de Historische Vereniging vind je hier.

En we hebben nóg een interessant museum: werf Arnemuiden.

Dus als je nog eens in Arnemuiden loopt, en je vraagt je af hoe het met die haven zit, dan doe je even je ogen dicht en laat je gedachten even in het verleden gaan - dan zie je de schepen zó liggen op de rede!